مقدمه: سرعت رشد بلوغ در سال اول زندگی سریع‌تر است. ارزیابی تکاملی کودک یک‌ساله می‌تواند نمایانگر وضعیت بعدی و نشان‌دهنده بسیاری از کاستی‌هایی باشد که با مداخله قابل‌درمان است؛ لذا بررسی وضعیت تکاملی این کودکان به‌منظور درمان و دادن آگاهی لازم به والدین در موارد مرتبط ضروری است. مطالعه حاضر باهدف ارزیابی شاخص‌های تکاملی در کودکان یک‌ساله شهر خرم‌آباد انجام شد.
روش: در مطالعه‌ای توصیفی تحلیلی از نوع مقطعی , 764 کودک مراجعه کننده به مراکز بهداشتی درمانی شهر خرم‌آباد به روش نمونه‌گیری تصادفی انتخاب شدند. جمع‌آوری اطلاعات در مردادماه سال 1390 از 17 مراکز بهداشتی درمانی انجام شد. شرایط ورود به مطالعه فقدان بیماری جسمی مادرزادی در کودک، نارس نبودن، داشتن پرونده خانوار بهداشتی در مرکز بهداشت و داشتن ثبت مراجعات منظم بود .قد و وزن کودکان با ترازو و متر مورد پایش قرار گرفت، ارزیابی شاخص‌های تکاملی با استفاده از ابزار استاندارد، پرسشنامه دوقسمتی ASQ انجام شد.
یافته‌ها:387 نفر (66/50 درصد) از مشارکت کنندگان پسر و 376 نفر (49/34 درصد) دختر بودند. در کل نحوه تکامل:82/8% طبیعی، 7/9% کل حیطه‌های تکامل غیرطبیعی داشتند و 16/3% حداقل در یک حیطه غیرطبیعی بودند. آنالیز داده ها نشان داد بین عوارض خاص دوره نوزادی، وزن تولد، رتبه تولد (سوم و بالاتر بودن)، سن بالای مادر، عوارض بارداری (اپی لپسی)، مصرف سیگار و الکل در مادر و سابقه عقب‌ماندگی ذهنی در خانواده و وضعیت اقتصادی خانواده و بروز اختلال تکاملی رابطه معنی‌دار آماری وجود دارد (p<0/05)؛ اما بین جنسیت نوزاد، نوع زایمان، نوع تغذیه، تحصیلات پدر و مادر، شغل مادر، سابقه نازایی و سابقه سقط با بروز اختلال تکاملی در مراحل مختلف رابطه معنی‌دار آماری وجود ندارد (p>0/05).
نتیجه‌گیری: در این مطالعه 16/3 درصد از کودکان با اختلال تکاملی در حیطه‌های مختلف برقراری ارتباط، حرکات درشت و حرکات ظریف تشخیص داده شدند. این مسئله نشان می دهد تکامل کودکان به طور خاص در مراکز بهداشتی و درمانی مورد پایش قرار نمی‌گیرد و آنچه بررسی می‌شود بررسی وزن و قد و دور سر کودک است بسیاری از این اختلالات که با بررسی های صحیح می توانند در کودکی تشخیص و درمان شوند تشخیص داده نشده و گاهاً اثرات غیر قابل برگشتی در بزرگ‌سالی از خود به جای می‌گذارند